اسالیب تاکید در نامه های نهج البلاغه

در مطالعات زبان شناسی گاه ساختارهای دستوری و شکل ظاهری کلمات مد نظر قرار می گیرد و گاه دلالتها و معانی پنهان . از جمله این دلالتها تاکید است که عامل موثر در تاکید جملات و عبارات چیزی جز رعایت مقتضای حال مخاطب نیست . بلاغت حکم میکند که سخن گفتن با مخاطبی که نسبت به پیام ما موضع خاصی ندارد با زمانیکهدر تردید و انکار بسر میبرد ،متفاوت است و این همان است که به آن رعایت مقتضای حال گفته می شود . کتاب ارزشمند نهج البلاغهارزشمند و گرانسنگ نهج البلاغه ، از جمله کتابهایی است که در فصاحت و بلاغت در مرتبه ای والا قرار دارد و یکی از مواردی که در بلاغت آن بسیار تاثیر گذار است ، توجه به اسلوب تاکید می باشد، اسلوب تاکید مشتمل بر مباحث نحوی ، بلاغی و آوایی می باشد. در این نوشتار، برای محدود کردن دامنه پژوهش – به دلیل گستردگی فراوان آن- صرفاً به مباحثی در بخش نحو و بلاغت پرداخته ،و در این راستا به برخی از کتب نحوی و بلاغی و نقدی مراجعه نموده و سپس اسلوبهای مستفاد از این کتابها با نامه ها تطبیق داده شد. لازم به تذکر است که برای بهره مندی هر چه بیشتر از نظرات علمای قدیم وجدید ،هم از کتب نحوی و بلاغی گذشتگان بهره جستیم و هم از کتب علمای معاصر . شیوه این پژوهش ، توصیفی – تحلیلی می باشد و نتیجه بحث ، بیانگر آنست که اسلوبهای تاکید در نامه ها ، متناسب با حال مخاطبان آنها گوناگون بوده و میزان به کار گیری شان – از نظر کمیت- در نامه ها متفاوت می باشد دستاورد اصلی این پژوهش، تعیین میزان بکار گیری اسلوبهای تاکید در نامه ها و شناخت مخاطبان و عاملان عصر امام (ع) می باشد. از آنجایی که تاکید، یک مبحث اصلی و مستقل ادبی بوده و مشتمل بر ساختارهایی در علم نحو، صرف، لغت، بلاغت ، زبانشناسی و نقد می باشد و با توجه به گستردگی این مباحث و پراکندگی آنها در کتابهای نحوی،بلاغی و نقدی و نبودن کتابی جامع و کامل در زبان عربی – در این زمینه – لازم دیدیم تا این اسالیب در زبان عربی – که همان زبان نهج البلاغه است – شناسایی شده و زمینه ای برای پژوهندگان فراهم آورد تا بتوانند در سایه ی این تحقیق ، پرده از بخشی از اسرار این کتاب ارزشمند بردارند و از مفاهیم عمیق آن تا حد امکان ،آگاه گردند. تاکید یک مبحث اصلی و یک اسلوب مستقل ادبی به شمار می رود که مشتمل بر اشکال متعددی چون تاکید به روش حروف ،عبارات و جملات می باشد که در بخشهای نحوی ، بلاغی و آوایی گنجانده شده است و این مباحث، در کتب نحو ، بلاغت، نقد و زبانشناسی به صورت پراکنده و غیر منسجم گسترده می باشد. و از آنجایی که تاکید و اسالیب آن در ترجمه متون عربی و فهم دقیق مطالب آن تاثیر بسزایی دارد و نیز به جهت گستردگی مطالب ، در این پژوهش صرفاً رویکرد نحوی-بلاغی را برگزیدیم و با این رویکرد به سراغ نامه های امیر مومنین علی(ع) رفتیم تا میزان بهره مندی امام (ع) از این اسلوبها را در نامه های متفاوت خویش مورد بررسی قرار دهیم